Cykl na temat Znanych / nieznanych na mapie świata kończy pierwsza w gronie znanych / nieznanych kobieta: Jadwiga Toeplitz-Mrozowska. Zanim poznacie bajkę „Na dachu świata” dowiedzcie się koniecznie, co ją na ten dach doprowadziło.
JADWIGA TOEPLITZ-MROZOWSKA (1880 – 1966)
Jadwiga Toeplitz-Mrozowska urodziła się w 1880 roku w Janowicach Poduszowskich. Szybko opuściła dom rodzinny udając się na nauki do Krakowa, a później Warszawy. Od początku chciała zostać aktorką. W 1900 roku zadebiutowała na deskach Teatru Miejskiego we Lwowie. W kolejnych latach wzięła udział w kilkudziesięciu przedstawieniach we Lwowie, Krakowie i Warszawie. Brakowało jej wykształcenia aktorskiego, ale nadrabiała talentem i pracowitością, dzięki temu wciąż otrzymywała kolejne role. Zaprzyjaźniona z Kazimierzem Tetmajerem, Stanisławem Wyspiańskim, Tadeuszem Boyem-Żeleńskim i innymi wybitnymi postaciami, stała się inspiracją dla powstania wielu znakomitych dzieł.
W połowie 1906 roku wyjechała do Paryża, zachęcona życiem za granicą w 1907 na stałe opuściła rodzinne strony i do końca życia mieszkała we Włoszech. Bywała w Polsce, w trakcie I wojny światowej, pomagała w Krakowie jako pielęgniarka, miała też liczne odczyty i prezentacje. Po ślubie z Józefem Toeplitzem, włoskim finansistą włosko-polskiego pochodzenia, osiadła w Varese. Villa Toeplitz słynęła z egzotycznego ogrodu, parku z wodospadami i fontannami, a także obserwatorium astronomicznego. Przez 6 lat prowadziła w swoim domu salon artystyczny, gdzie spotykali się wybitni artyści. Sama interesowała się sztuką, historią, astronomią i geografią, z pasją uczyła się języków obcych. Z czasem całkowicie oddała się swojej największej pasji, podróżowaniu. Do 1918 roku zjeździła całą Europę, więc ruszyła w kierunku Azji. W kolejnych latach odbyła serię podróży do Indii, Cejlonu, Persji, Kaszmiru, Tybetu. W 1929 roku wyruszyła w podróż na Pamir. Sama zorganizowała wyprawę eksploracyjną z udziałem profesora rzymskiego uniwersytetu, rosyjskiego operatora filmowego, włoskiego urzędnika ambasady i 6 tragarzy. Wyprawa trwała 2 miesiące, konno i pieszo przebyli ponad 1800 km. Wyprawa przyczyniła się do poznania geografii Azji Centralnej oraz odkrycia nowej przełęczy w górach Kurtaka, w pobliżu jeziora Zorkul. Jako pierwsza kobieta otrzymała złoty medal Włoskiego Towarzystwa Geograficznego, które odkrytą przez nią przełęcz nazwało Passo J. Toeplitz-Mrozowska. Swoje wyprawy opisywała w artykułach i książkach oraz podczas odczytów w całej Europie. Jej teksty zawierały szczegółowe opisy podróży, ale także spotkania z ludźmi i relacjonowanie rzeczywistości w odwiedzanych krajach. Była nie tylko opowiadaczem historii, ale przede wszystkim świadomą podróżniczką.
Polskę odwiedziła po raz ostatni w 1964 roku. Zmarła w Varese 7 VII 1966 i została pochowana na cmentarzu w San Ambrogio.
Projekt „Znani / nieznani na mapie świata” dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach Programu „Patriotyzm Jutra”.