Skąd pomysł na projekt Spacerownik? Jako Stowarzyszenie od 2018 roku pracujemy ze społecznością lokalną Dębca, peryferyjnej dzielnicy Poznania. Choć Dębiec, może nieco odsunięty od centralnych działań miejskich, to z pewnością nie jest nudny. To niezwykłe miejsce. Wciąż żywe są tu opowieści o dawnych czasach, które zgrabnie wplatają się naszą teraźniejszość. Żal nie skorzystać z takiego potencjału lokalnego dziedzictwa. Stąd pomysł na Spacerownik, kilkuetapowy projekt poświęcony Dębcowi i jego mieszkańcom.
Zobacz mapę Dębca
Spektakl kamishibai
„Rok na Dębcu”
Lokalne historie i wspomnienia zebraliśmy podczas warsztatów dla seniorów w Domu Sąsiedzkim. Powstała na tej bazie opowieść, została zilustrowana przez dzieci ze świetlicy Szkoły Podstawowej nr 84. Całość zaprezentowaliśmy na warsztatach w szkołach na Dębcu oraz podczas wernisażu. Tak powstała opowieść o Basi, mieszkance Dębca.
Wystawa
„Wspomnienia z Dębca”
Na ulice Dębca wyruszył Wędrowny Reporter. Wykonywał portrety mieszkańców okolicy, dokumentował codzienne życie społeczności. Podczas wystawy oprócz prac reportera, można było także obejrzeć archiwalne fotografie mieszkańców okolicy, wykonywać zadania i zagadki, zapoznać się z nagraniem wideo oraz posłuchać zarejestrowanych wywiadów.
Spacerownik online
Opowieści o Dębcu
Przygotowaliśmy turystyczną mapę Dębca, opartą na wspomnieniach i opowieściach jego długoletnich mieszkańców. Zachęca ona do spaceru po dzielnicy szlakiem nieistniejących już miejsc i niezwykłych historii mieszkających na Dębcu ludzi.
Zobacz Spacerownik (i posłuchaj)
historia Dębca
Początki Dębca datuje się na XVII/XVIII wiek, kiedy to w 1700 r. właściciel ziemski Michał Czenpiński wziął w dzierżawę północne tereny dawnego Lubonia, budując tam folwark zwany Dębczenem, Dąbczynem lub Dębcem i sprowadzając chłopów polskich oraz rolników z Bambergu. W wieku XIX zbudowano tu tory kolejowe, łączące Poznań z Wrocławiem i Kluczborkiem. Był to ważny czynnik dla rozwoju miasta, ale jednocześnie moment zwrotny dla Dębca, który został niejako oddzielony od metropolii. Konsekwencje tego widoczne są do dzisiaj. Mimo że w 1925 roku administracyjnie wieś została przyłączona do Poznania, to jednak nadal rozwijała się niezależnie. Do dzisiaj starsi mieszkańcy Dębca mówią, że „jadą do miasta”, gdy muszą załatwić coś w innej dzielnicy.
O rozkwicie w okresie międzywojennym na pewno świadczy fakt, że właśnie wtedy gospodarstwa domowe zyskały tu gaz, elektryczność i kanalizację. Wybudowano także szkołę powszechną oraz parafię rzymskokatolicką.
Zaraz po II wojnie światowej Zakłady im. Hipolita Cegielskiego zdecydowały o wybudowaniu na terenie Dębca dużego osiedla mieszkaniowego dla swoich pracowników, co zrealizowano na przestrzeni lat 50. – 80. minionego wieku. Projekt tego założenia był szczytem ówczesnych osiągnięć urbanistycznych i do dzisiaj może uchodzić za przykład świetnego połączenia funkcji mieszkaniowych, użytkowych i rekreacyjnych. Socrealistyczne budynki na Dębcu opracowywano indywidualnie z dbałością o detale. Niektóre projekty zawierają szczegółowe rysunki poręczy, parkanów, uchwytów do flag czy studzienek. Architekci zajmowali się także wyposażeniem wnętrz sklepów i mieszkań. Lokale były gotowe do zamieszkania, nie wymagały od właścicieli żadnych dodatkowych prac, a usterki były rzadkością. Warto podkreślić, że dwie pierwsze kolonie zbudowano tradycyjną technologią: betonowe i żelbetowe ławy fundamentowe, ściany z cegły (rzadko z siporeksu).
Dębiec dziś
Niestety nie wszystkie plany projektowe udało się zrealizować, a z biegiem lat jakość została zastąpiona przez ilość. Wraz z rozwojem motoryzacji część terenów zielonych została ograniczona na rzecz miejsc parkingowych, a ruch samochodowy zwiększył się znacznie.
Mimo wszystko Dębiec do dzisiaj jest ostoją zieleni, a jego mieszkańcy często podkreślają, że nie ma bardziej przyjaznego miejsca do życia.
Interesuje Cię historia Dębca? Zajrzyj do naszego wirtualnego Archiwum Społecznego Dębca.
Spektakl kamishibai
warsztaty dla dzieci – świetlica szkoły podstawowej nr 84
Ilustracje do przygotowanego scenariusza opowieści przygotowały dzieci ze świetlicy ze Szkoły Podstawowej nr 84, z którymi spotykaliśmy się czterokrotnie w listopadzie. W pracę nad ilustracjami włączyło się w sumie około 30 dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Wygląd ilustracji jest każdorazowo efektem pracy kilku dzieci, ponieważ część z nich przygotowywała mniejsze rysunki, z których metodą kolażu inni układali gotowe ilustracje.
warsztaty dla seniorów – Dom Sąsiedzki
Czterokrotnie spotkaliśmy się z seniorami z Dębca na spotkaniach warsztatowych w Domu Sąsiedzkich we wrześniu i październiku. Zbieraliśmy lokalne historie, wspomnienia. Prowadziliśmy z grupą kilkunastu seniorów swobodne rozmowy, prosiliśmy ich by opowiadali nam o tym, co uważają za istotne, ale także zadawaliśmy pytania oraz proponowaliśmy dodatkowe aktywności, np. przyglądaliśmy się zdjęciom, pracowaliśmy nad mapami i materiałami źródłowymi itp.
„Rok na Dębcu”
Dzięki pracy z mieszkańcami Dębca powstała historia Basi, dziewczynki, która wprowadziła się do jednego z pierwszych bloków na Dębcu. Jej przygody na przestrzeni roku opisaliśmy na podstawie anegdot wszystkich seniorów, starając się wykorzystać możliwie najwięcej ciekawych wątków, m.in. historię kina „Osiedle”, opowieść o taborze cygańskim, zatrzymującym się na Dębcu, wspomnienie kuźni, magla, czy wspólnego kiszenia kapusty przez sąsiadów z bloku. Powstałą opowieść zaprezentowaliśmy mieszkańcom Dębca:
5 spektakli w Szkole Podstawowej nr 84
3 spektakle w Szkole Podstawowej nr 2
otwarty spektakl w Domu Sąsiedzkim
Wędrowny Reporter
Wędrowny Reporter poznając Dębiec skupił się w szczególności na ryneczku, potocznie zwanym Manhattanem, który stanowi bardzo istotne miejsce dla Dębczan. Odszukiwał także miejsca, utrwalone na starych fotografiach i fotografował ich dzisiejszy wygląd. Wykonywanie fotografii było także okazją do rozmowy na temat Dębca. Fotografie oraz opracowane wywiady stały się częścią wystawy, która przygotowana została w przestrzeni prowadzonego przez Stowarzyszenie Domu Sąsiedzkiego na Dębcu.
„Wspomnienia z Dębca” – wernisaż, 30.11.2019
Na otwarcie wystawy zaprosiliśmy mieszkańców Dębca, ale także mieszkańców innych dzielnic Poznania. Dzięki temu, wiele osób po raz pierwszy dotarło do Domu Sąsiedzkiego. Oby nie ostatni!
Kliknij i wybierz się z nami na spacer
Projekt Spacerownik dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”.
